Karadeniz’in zamana tanıklık eden müzeleri, geçmişi gelecek kuşaklarla buluşturuyor.
Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon ve Samsun’da 20’nin üzerinde müze yer alıyor. Karadeniz’in yaşam tarzı, tarihi, yöresel mimarisi, inançlar, yemek kültürü gibi birçok unsura ışık tutan müzeler yıl boyunca ziyaret edilebiliyor.
Birçoğu asırlık binaların restore edilmesiyle oluşturulan müzeler ziyaretçilerine Karadeniz’e zamanda yolculuk yaptırıyor.
Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığınca yürütülen “Karadeniz Kültür Envanteri Projesi” kapsamında müzelerin her biri de kültür envanterine eklendi.
İnternet üzerinden “karadeniz.gov.tr” adresinde müzelerin her birinin konumu, tarihi ve içeriğiyle ilgili bilgiler ile görsellere ulaşmak mümkün.
Müzeler arasında ise Bayburt’taki Baksı, Trabzon’daki Ayasofya Müzesi, Samsun’daki Bandırma Vapuru içerikleriyle dikkati çekiyor.
DOKAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanı Yusuf Mengi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Karadeniz Kültür Envanteri Projesi’nde ayrı başlık olarak müzeleri incelediklerini söyledi.
Müzelerin, yaşayan bir kentin ruhunu yansıtan organlarından biri olduğunu ifade eden Mengi, “Artık müzeloji bir bilim olarak kabul ediliyor. Kültür anlamında hem modern, hem de klasik müze anlayışının bölgedeki mevcut durumunu ortaya koyduk. Çalışma, kurulacak yeni müzelere de bir altlık olsun istedik.” dedi.
Mengi, envanter çalışmasıyla müzelerle ilgi tüm bilgilere vatandaşların ulaşabileceğini belirterek, şunları aktardı:
“karadeniz.gov.tr adresinden bir kişi müzenin içeriğiyle ilgili fikir sahibi olacak, o müzenin mutlaka görülesi bir yer olduğunu anlayacak çünkü Doğu Karadeniz Bölgesi’nde elimizdeki mevcut donelerle bile bu bölgenin ne kadar görülmeye değer bir yer olduğunu, kültürel dokusunun geçmişten günümüze taşınmış olan bu eserler hakkında bilgi sahibi olacak.”
Baksı Müzesi
Bayburt’a 45 kilometre mesafedeki Bayraktar köyünde Prof. Dr. Hüsamettin Koçan tarafından 2010 yılında açılan Baksı Müzesi, çağdaş sanat ve geleneksel el sanatlarına aynı çatı altında, yan yana, iç içe yer veriyor.
Müze, sergi salonları, depo müze, atölyeler, konferans salonu, kütüphane ve konukevi ile 40 dönümlük arazi üzerinde kurulu.
Baksı Müzesi, diğer müzelerden farklı olarak gelenekselle çağdaşı aynı zeminde buluşturan, bünyesinde kurduğu üretim birimleriyle ekonomik hedefler oluşturan bir kimliğe sahip.
Müze için Baksı isminin seçilmesi, Baksı’nın Bayraktar köyünün eski adı olması ve şifacı, yardımcı, koruyucu gibi anlamlarının müzenin misyonlarıyla örtüşmesinden kaynaklanıyor.
Baksı, Kırgız Türkçesinde şaman/kam anlamına geliyor.
Ayasofya Müzesi
Trabzon Ayasofya Müzesi hem müze olarak ziyaret edilebiliyor hem de cami olarak kullanılıyor.
1240-1260 yıllarında inşa edilen yapı, Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethinden sonra camiye dönüştürülmüş, savaş yıllarında depo ve askeri hastane olarak da kullanılmış.
1958-1962 yıllarında restore edilen yapı, 1964 yılından itibaren ziyarete açıldı.
Trabzon’da ayrıca Osmanlı tarihi ve padişahları hakkında bilgilerin görsel öğelerle anlatıldığı Kanuni Sultan Süleyman Osmanlı Kültür Evi, arşivinde kentle ilgili 7 bin 800 belge ve 2 bin 200 fotoğraf bulunan Trabzon Tarih Müzesi yer alıyor.
Bunların yanı sıra kentte Trabzon Müzesi, Trabzon Şehir Müzesi ve Atatürk Köşkü Müzesi de bulunuyor.
Bandırma Vapuru
Atatürk ve silah arkadaşlarını 19 Mayıs 1919’da Samsun’a getiren Bandırma Vapuru Müzesi, Milli Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi içerisinde yer alıyor.
Müzenin tefriş salonunda beş bal mumu heykeli, 1878’li yıllara ait gemici saati, antika telefon, harita, ölçüm malzemeleri, yangın tüpü, antika masa ve sandalyeler bulunuyor.
Müzede Atatürk’ün odası, kaptan köşkü, kaptan kamarası, geminin diğer gezilebilir alanları yer alırken, sergi bölümünde ise geminin orijinal çizimleri, tarihçesi ziyaretçilere sunuluyor.
Salonun iç kısımdaki duvarların her iki tarafında Atatürk’e ait resimler, Atatürk’ün beylik silahı, kendi el yazması ile kaleme aldığı kongre kararlarından örnek nüshalar, Dolmabahçe ve Savarona için özel yaptırdığı kıyafetler, 1800’lü yıllara ait bir pusula yer alıyor.
Samsun’daki Alaçam Mübadele Müzesi de etnografik eserlerden oluşan tematik bir müze olarak dikkati çekiyor.
Gazi Müzesi’nde ise 19 Mayıs’tan cumhuriyetin ilanına kadar geçen zorlu evreyi anlatan fotoğraflarla, Mustafa Kemal Atatürk’ün kullandığı silah ve giysiler, yine Atatürk’ün Samsun’a ilk gelişinde konaklarken kullandığı eşyalar yer alıyor.
Dikyamaç Köyü Yaşam Tarzı Müzesi
Artvin’in Dikyamaç köyü çevresinde bulunan köylerin geçmişine ışık tutan eserlerin sergilendiği ve bölgenin ilk yaşam tarzı müzesi olan Dikyamamaç köyü (Kamparna) Yaşam Tarzı Müzesi 2012 yılında açıldı.
Müzede geleneksel el sanatları örnekleri ile yöre halkının günlük yaşamında kullandığı geleneksel araç ve gereçler sergileniyor. Köyde yaşamış ailelerin soyğağaçlarını gösteren panolar ve köyün ileri gelenlerinin fotoğraflarına da müzede yer veriliyor.
Artvin’de Şavşat yöresinin ilk müzesi olan Tepeköy Geleneksel Yaşam Kültürü Müzesi ile Hopa Kültür Evi ve Müzesi de Artvin’in kültür ve tarihini barındırıyor.
Giresun Müzesi
Geçmişte kilise ve cezaevi olarak kullanılan bina, 30 yıldır Giresun Müzesi olarak çeşitli tarihi eserlere ev sahipliği yapıyor.
Giresun’da yaşayan Rumlar tarafından 1850’lerde inşa edilen ve Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sonrasına kadar kilise, yaklaşık 20 yıl kadar da cezaevi olarak kullanılan tarihi bina, müze olarak hizmet veriyor.
Müzede Hititlerden Frigyalılara, Selçuklu’dan Osmanlı’ya kadar birçok medeniyetten eserler yer alıyor. Mitolojik hikayeleriyle ön plana çıkan Giresun Adası’nda yapılan kazılarda bulunan eserlerden bazıları da Giresun Müzesi’nde sergileniyor.
Gümüşhane İkizevler Kent Müzesi
Gümüşhane’nin tarihi konaklarından birinde yer alan İkizevler Kent Müzesi zemin kat, birinci kat ve çatı katından oluşuyor.
Birinci katta geleneksel yaşamı yansıtmak üzere düzenlenmiş Kayınvalide Odası, çocuk odası, kiler, misafir odası, gelin damat odası, mutfak ve yöresel kilim tezgahlarının sergilendiği geçir sergi alanı bulunuyor.
Çatı katında ise etnografik eserler sergilenirken, vitrinlerde Osmanlı dönemine ait eserler yer alıyor.
Ordu Paşağlu Konağı ve Etnoğrafya Müzesi
Paşaoğlu Konağı, 1986 yılında Paşaoğlu Hüseyin Efendi tarafından yaptırıldı. Restorasyonlarla 1987 yılından itibaren müze olarak hizmet vermeye başlayan konağın birinci katında etnografik eserler sergileniyor.
Bu bölümde yörenin geleneksel yaşamını ve kültürünü yansıtan objeler, silahlar, takılar, kadın ve erkek giysileri sergileniyor.
Geleneksel yaşam alanlarını yansıtmak üzere düzenlenen ikinci katta, masa ve sandalyeler ile oturma grubu bulunuyor. 19. yüzyıl yaşantısının yansıtıldığı konakta paşa nine odası, günlük oda, misafir odası, yatak odası ve yüklükler yer alıyor.
Rize Müzesi
Yöresel mimarinin en güzel örneklerinden biri olan 19. yüzyılda inşa edilen Sarı Ev müze olarak düzenlenerek 1998’den beri ziyaretçilerini ağırlıyor.
Müzede kendir ipinden dokunmuş feretiko dokuma da denilen Rize bezleri, yöresel kıyafetler, mutfak eşyaları, gümüş takılar, ahşap ve taş eserler, silahlar bulunuyor.
Antik Yunan, Roma, Bizans, Anadolu Selçuklu, Emevi, Sasani, Beylikler ve Osmanlı dönemlerine ait bakır, gümüş ve altın sikkeler de yer alıyor. Müzenin bahçesinde mezar taşları, büyük ebatlı küpler de sergileniyor.
Rize’de yine Atatürk’ün kullandığı eşyalar, Atatürk fotoğrafları ve Milli Mücadele yıllarında Rize’de Kuvayımilliye ileri gelenlerinin fotoğraflarının sergilendiği Atatürk Evi ve Müzesi de yer alıyor.
Çayeli ilçesi ve Rize’nin geçmiş yaşantılarına ait unsurlar, yöre halkının günlük yaşamda kullandığı araç ve gereçlerin yer aldığı Çayeli Ahmet Hamdi İshakoğlu Doğal Yaşam Müzesi de ziyaretçilerini ağırlıyor.
