1969 yılında Libya Kralı İdris’e karşı yaptığı darbe ile iktidara gelip, 2011’e yılına kadar Libya’yı “demir yumrukla” yöneten Muammer Kaddafi’nin, 2011 yılında Arap Baharı halk hareketiyle devrilmesi sonrasında ilk kez demokrasi ile yönetilmeye başlandı.
Ta ki 2014 yılında Libya topraklarını ve petrolünün kontrolünü isteyen rakip gruplar arasında çıkan çıkar çatışmasına kadar. Birçok grubun olduğu bu iş savaşta öne çıkan ismi General Halife Hafter oldu.
Fransa ile yaptığı ittifakla, Libya Meşru Hükümetini devirme planları yapan Hafter, Türkiye devreye girmese neredeyse bu planında başarılı oluyordu.
Ülkeler için enerji yıllar boyunca stratejik bir öneme sahip olduğundan Libya’nın gerek topraklarında gerekse karasularındaki enerji yatakları birçok ülkenin “ağzını sulandırıyor”.
Özellikle Fransa ve Rusya bu kaynaklara ulaşmakta son derece kararlı ve o yüzden Hafter’i destekliyorlar. İki güçlü devletin desteğini alan darbe yanlısı güçleri, aslen Türk kökenli de olan Mevcut Libya Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı ve Başbakanı Fayiz es-Serrac’ın stratejik hamlesi durdurdu.
Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım 2019’da imzalanan deniz yetki alanları sınırlandırmasına dair mutabakat muhtırası, Doğu Akdeniz’deki diğer ülkelerin tepkisini çekse de çok başarılı bir hamle olarak tarihe not düşecek gibi görünüyor.
Arkasından da Libya’daki Ulusal Mutabakat Hükümeti, “Trablus’ta savaş tırmanırsa Türkiye’den askeri destek isteyeceğiz” açıklaması yaptı ve sonrasında resmi davet geldi ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin Libya’ya asker göndermesi ile ilgili, “Biz davet edildiğimiz yere gideriz. Davet edilmediğimiz yere gitmeyiz. Şu anda da böyle bir davet olduğuna göre icabet ederiz” dedi ve Libya’da “Kartlar yeniden dağıtıldı”.
Türkiye’nin Libya’ya gönderdiği Türk Ordusunun özellikle Türk Hava Kuvvetleri unsurları IHA ve SIHA ile ciddi başarılar elde etmesi, Hafter güçlerinin ilerlemesi önce durdu sonra geri çekilmesini sağladı.
Türkiye’nin Libya’daki beklentisi açıktır. Meşru es-Serrac Hükümetinin devamı ve demokrasi ile tanışan Libya’nın istikrarı.
Fransa’nın durumu ise daha karışık, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un bir taraftan Hafter ile bir araya gelmesi yani onu desteklemesi, klasik sömürgeci Fransız imparatorluğu zihniyetinin işaret ederken, diğer taraftan Macron’un ‘Fransa Hafter’i desteklemedi’ açıklaması da İngiltere eski Başbakanı Winston Churchill “İngiltere’nin daimi dostları ve düşmanları yoktur. Daimi çıkarları vardır” açıklamasını akla getirdi.
Burada kazana kim olacak dersek, tabi ki gönül, insanlığın ve dolayısıyla Kaddafi sonrası huzura kavuşamayan Libya’ya halkının kazanmasını istiyor ve bu kolay olmayacak. Fakat Türk Ordusu destekli Libya Meşru Hükümetinin adım adım zafere ulaşacağını düşünüyorum.
Yine de Türk Hükümetinin attığı her adımı, satranç hamleleri gibi taktiksel ve 3-4 hamle sonrası ön görülecek şekilde atılmalı. Bu süreçte elbette Doğu Akdeniz’deki enerji kaynakları, iki dost ülke Türkiye ve Libya’ya yararına olacaktır.
Türkiye sadece bölgesinde de değil eski tabalarında da güçlü olmaya devam ettiği sürece dünya sahnesinde yeniden söz sahibi olacaktır. Bunun için sabır, vizyon ve basiret lazım ve tüm bunlar Türk devletinde var.
